Kiểm hay canh kiểm là một trong những món ăn chay phổ biến có nguồn gốc từ vùng Tây Nam Bộ. Canh kiểm thường có vị ngọt, hơi béo từ nước cốt, dão dừa, thường được nấu cùng các loại nông sản như: bí đỏ, khoai lang, đậu que, đậu phộng, bột khoai, đậu hũ, cà rốt, nấm mèo, khoai môn cao…
Canh kiểm thường được “đãi” vào các ngày rằm lớn hay giỗ chạp cho các Phật tử đến chùa ăn cơm chay. Nguồn gốc của kiểm cũng thật đặc biệt. Tương truyền rằng món kiểm ra đời do thói quen cúng dường của các Phật tử trong dịp rằm, lễ.
Từ những cây trái, hoa quả được người dân cúng dường cho chùa như: trái bí, miếng khoai, quả mướp, dừa, nải chuối, trái mít… các nhà sư mới nghĩ ra cách gộp tất cả số nguyên liệu lại và nấu thành canh kiểm mời Phật tử ăn. Vì mỗi thứ một ít, khó chế biến món ăn riêng, nên một nồi canh tổng hợp ra đời.
Thế là món kiểm cũng vì thế mà xuất hiện. Cũng chính vì vậy mà tùy theo sở thích hay hoàn cảnh thực tế của mỗi nơi mà nồi kiểm sẽ được chế biến từ những loại nguyên liệu khác nhau như: đậu đũa, bí, mướp, khoai lang, khoai cao, khoai sáp, sa kê, đậu phộng, hạt sen, các loại nấm, tàu hũ ky, bột khoai, bột báng, táo đỏ… Những nồi kiểm thơm ngon, đậm đà, hấp dẫn chắc chắn không thể thiếu thứ nguyên liệu căn bản là dừa.
Một giả thuyết khác cho biết món này có nguồn gốc từ món chè thưng của người Triều Châu cũng được nấu từ canh đậu và được nấu từ đậu xanh, bột báng, tàu hủ ki, khoai lang, thêm vào nước cốt dừa làm nên vị đặc trưng của canh kiểm.
Cách nấu kiểm chay
Nguyên liệu:
200gr bí đỏ
1 củ khoai môn
1 củ khoai lang
Cà rốt, củ sắn, ớt sừng
Đậu hũ trắng, tàu hũ ky cây, đậu que, đậu phộng sống, dầu ăn, bột khoai, nấm mèo, bún tàu, táo đỏ
Muối, tiêu, đường, rau sống, bún
1 chén nước cốt, 2 chén nước dão
Cách làm:
Khoai lang bí gọt vỏ, cắt cọng dài 4-5 cm. Cắt khoai môn cao với kích thước tương tự. Củ sắn cắt cọng. Cà rốt tỉa hoa, cắt lát mỏng. Nấm mèo, bún tàu ngâm nở. Táo đỏ xăm lỗ nhỏ, ngâm với nước cho nở trước khi nấu. Đậu que tước sợi. Bột khoai ngâm mềm.
Tàu hũ ky ngâm nở để khi nấu nở mềm đều.
Chiên sơ khoai môn cao, khoai lang.
Nấu sôi nước dão. Nước dão dừa sôi cho đậu phộng, táo đỏ. Cho 2 muỗng canh dầu ăn vào chảo, dầu nóng cho tàu hũ ky, nấm mèo, cà rốt vào xào, nêm 1/2 muỗng cà phê muối, 1 muỗng canh đường. Trút hỗn hợp vào nồi nước dão, để lửa nhỏ, nấu trong 5 phút. Tiếp theo cho đậu hũ cắt miếng vuông, đậu que, bún tàu, bột khoai vào đảo nhẹ. Nêm thêm 1/2 muỗng cà phê đường, canh châm nước dùng xăm xắp. Thêm vào 1 chén nước cốt dừa vào, nếm vừa vị.
Múc kiểm chay ra tô, dọn kèm bún và rau sống, ăn kèm với muối ớt.