Rau sam vị chua, hơi khó ăn với nhiều người, cũng không được dùng phổ biến, không được bán ngoài chợ, nên ít người biết về nó. Tuy nhiên, bạn sẽ bất ngờ khi biết rau sam rất giàu dinh dưỡng, có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Đặc biệt, người mới khỏi ốm mà ăn rau sam thì phục hồi cực nhanh.
Rau sam được biết đến là một loại cây mọc dại được con người sử dụng như một thực phẩm trong bữa ăn, đặc biệt là vào mùa hè vì rau có vị chua chua thanh mát.
Trên thực tế rau sam là loại cây có nguồn dinh dưỡng dồi dào và là bài thuốc quý trong y học.
Ở Pháp, Nhật Bản, Trung Quốc người ta trồng rất nhiều loại rau này và mệnh danh là “rau trường thọ” bởi rau sam có nhiều công dụng tuyệt vời như:
Trị táo bón, đái rắt, bỏng, ho gà, bệnh trĩ, hỗ trợ điều trị tiểu đường, tẩy giun, chống viêm sưng, phục hồi vết thương nhanh lành…
Chuyện về khỏi ôm tức thì nhờ rau sau
Để tìm hiểu về rau sam, chúng tôi đã lặn lội về tận một vùng quê Thanh Hóa. Tại đây có gặp gỡ cô Hoan, cô kể: Ngày nhỏ 15 tuổi có lần bị ốm li bì suốt 1 tuần không ăn uống gì, người gầy guộc ốm yếu.
Ngày đó đói khổ lắm, gia đình có 7 anh chị em, tất cả cùng bố mẹ ra ruộng đồng và biển đánh cá, chỉ còn 1 mình ở nhà.
Trưa hôm đó, khi ngủ dậy trong người mệt mỏi vẫn chưa hết khỏi ốm, nhưng bụng cồn cào vì đói, trong nhà không còn thứ gì để ăn. Chị mò mẩn ra vườn hái rau sam 1 rổ rau sam vào luộc ăn hết.
Kết quả thật đáng ngạc nhiên, tối hôm đó trong người thấy khỏe hơn. Sang ngày hôm sau đã khỏi ốm hoàn toàn, không còn sốt, đau nhức, nhưng vẫn chút mệt vì đói.
Cô chia sẻ, ngày nay xã hội phát triển, nhà nào kinh tế cũng tốt nên không còn ăn rau sam nữa. Loại cây này sinh trưởng rất mạnh nên thường hút hết dinh dưỡng của cây trồng, người ta thường nhổ bỏ.
Qua câu chuyện của cô Hoan, ta thấy rằng rau sam là loại cây có tác dụng rất tốt trong trị cảm, sốt (ốm), tăng sức đề kháng và khả năng hồi phục sức khỏe tuyệt vời.
Nội dung tiếp sau đây, chúng tôi mời bạn đọc tìm hiểu thêm về đặc điểm, công dụng và cách sử dụng rau sam hiệu quả.
Rau sam còn được gọi với các tên khác: Mã xỉ hiện, Rau sam đất vì lá của chúng giống hình răng con ngựa.
Tên khoa học là Portula oleracea,
Họ: Rau sam Portulacaceae.
Rau sam là cây thân cỏ, sống hằng năm, thân nhẵn có nhiều cành, mọc sát mặt đất.
Thân cây màu đỏ nhạt, chiều dài từ 10 đến 30 cm, lá có hình bầu dục, phiến lá dày và không có cuống, mặt lá bóng rộng từ 8 -14mm và dài khoảng 2cm.
Hoa rau sam mọc đầu cành, không có cuống và hoa màu vàng.
Quả dạng bình cầu, mở 1 nắp, trong quả có chứa nhiều hạt màu đen.
Phân bố, thu hái và chế biến rau sam
Ở nước ta với điều kiện thời tiết khí hậu nóng ẩm, rau sam gần như mọc ở khắp nơi, ven đường đi, ven các bờ, những nơi ẩm ướt như giữa các luống rau…
Ở các nước Pháp, Nhật hay Trung Quốc họ trồng rau sam rất nhiều và sử dụng làm rau ăn hằng ngày.
Việt Nam chưa trồng loại cây này mà chủ yếu thu hái dựa vào cây mọc hoang vào các mùa hè từ tháng 5 đến tháng 7 hằng năm.
Thường rau sam được thu hoạch toàn bộ cây, cắt bỏ rễ rửa sạch dùng tươi hoặc phơi, sấy khô.
Những cây có thân đỏ đậm, to và lá dày là những cây rau phát triển tốt, chúng chứa nhiều nước và có vị chua đậm.
Thành phần hóa học của rau sam
Trong rau sam có chứa 6.49% carbohydrate, 1.8% protid, 0.5% chất béo và 2.23% tro, ngoài ra còn có Vitamin C, Omega 3, Ureaza, Sắt, Caroten, Canxi…
Các thành phần trong rau sam chưa có con số giá trị dinh dưỡng chính thống mà từ nhiều nguồn nghiên cứu khác nhau tổng hợp lại thành phần hóa học đa dạng của loại cây này.
Công dụng dược lý của rau sam
Rau sam có tác dụng trên mạch máu vì chúng làm co nhỏ mạch máu; làm ức chế sự phát dục của vi trùng lỵ hình y nên trị bệnh kiết lỵ hiệu quả.
Rau sam cũng có tác dụng chống viêm, trị mụn nhọt sưng đau.
Ngoài ra theo một số nghiên cứu chỉ ra rau sam có tác dụng ức chế trên các trực khuẩn như Ecoli, trực trùng lỵ, trực trùng thương hàn, các vi trùng gây bệnh ngoài da…
Omega 3 có trong rau sam cũng rất tốt cho người bị bệnh tim mạch.
Nhờ nguồn dinh dưỡng đa dạng, rau sam có tác dụng chữa nhiều bệnh với cách sử dụng đơn giản và dân giã.
1. Trị bệnh kiết lỵ
Lấy 300g rau sam tươi, giã nát, vắt lấy nước đun sôi. Có thể chế thêm ít mật ong cho dễ uống. Dùng ngày 2-3 lần sẽ giảm bệnh rõ rệt.
Hoặc nấu rau sam tươi với gạo nếp thành cháo, không cho muối và ăn lúc đói cũng là bài thuốc hiệu quả nếu bạn không uống được nước rau sam.
2. Trị bạch đới ở phụ nữ
Dùng 2 lòng đỏ trứng gà với 30ml nước ép rau sam tươi đun sôi, để uống.
Nếu bị sốt phát ban hay nổi mẩn thì dùng nước ép rau sam uống sống, còn phần bã thì xoa lên khắp người những chỗ nổi mẩn.
3. Ngộ độc thuốc
Dùng rau sam tươi giã nát, ép lấy nước uống và đắp phần bã vào rốn sẽ giúp làm giảm tình trạng này.
4. Phụ nữ hậu sản ra huyết
Lấy 200g rau sam tươi hoặc 60g rau sam khô, sắc uống ngày 2 lần.
5. Trị bỏng
Dùng mật ong trộn với bột rau sam khô rồi bôi lên vết bỏng để giảm đau rát và nhanh lành hơn
6. Tẩy giun
Lấy 300g rau sam tươi, giã nát ép lấy nước, đun sôi cho thêm đường hoặc muối.
Uống liên tục trong 3-7 ngày, mỗi ngày 2 lần và uống lúc đói sẽ có tác dụng tẩy giun móc.
7. Trị mụn nhọt, môi miệng lở loét
Dùng rau sam tươi giã nát, ép lấy nước cốt đặc bôi lên chỗ bị lở hoặc mụn nhọt.
8. Đau răng, hôi miệng
Dùng nước ép rau sam hoặc sắc rau sam khô, sắc đặc lấy nước súc miệng mỗi ngày
9. Thông tiểu
Giã nát ép lấy nước 100g rau sam tươi, đun sôi hoặc hấp cách thủy, thêm 10g mật ong uống sẽ giúp thông tiểu nhanh chóng.
10. Trị nấm tóc, nấm chân tay
Dùng rau sam nấu thành cao rồi bôi lên chỗ nấm hoặc đốt rau sam khô lấy tro rắc lên chỗ bị nấm là bài thuốc trị nấm hiệu quả.
11. Chữa bệnh ho gà
Đun sôi 200ml nước, 30g đường phèn và 100g rau sam sao cho còn khoảng 100ml thì tắt lửa.
Ngày uống 3 lần và uống trong 3 ngày liên tiếp, nếu bị nặng uống liên tục trong vòng 1 tuần
12. Ho ra máu
Có thể sử dụng nước ép rau sam tươi hoặc nấu đặc lên để uống cho đến khi khỏi.
Nếu ho ra máu do bệnh lao thì phải sử dụng thuốc điều trị theo phác đồ của bác sĩ, có thể sử dụng rau sam trong bữa ăn hằng ngày.
13. Trị bệnh trĩ
Lấy rau sam tươi nấu ăn mỗi ngày, nước luộc thì dùng để xông và ngâm trĩ, làm liên tục trong khoảng 1 tháng, bệnh trĩ không nên để lâu chữa càng sớm càng nhanh khỏi
14. Trị viêm âm đạo, khí hư
Dùng rau sam tươi ép lấy nước hoặc sắc rau sam khô ngâm rửa vùng kín mỗi ngày.
15. Trị đái rắt, đái buốt
Dùng nước rau sam tươi giã nát uống ngày 2 lần
16. Chữa K thực quản
Lấy 30g rau sam tươi, nấu chính rồi cho bột đậu nành và mật ong vào nấu thành cháo, ăn sáng mỗi ngày
17. Chữa K đại tràng
Các vị: 20g rau sam, 20g khổ sâm, 20g bại tương thảo, 20g thổ phục linh, 20g kê nội kim, 20g bạch thược, 8g hoàng liên, 10g tam lăng, 12g hồng đằng, 10g huyền hồ, 10g xuyên hậu phác, 6g cam thảo, 4g xạ hương.
Tất cả mang sắc uống ngày 1 lần.
18. Trị K trực tràng
30g hoa mào gà, 10g rau sam sắc uống 1 lần trong ngày.
19. Chữa bạch cầu cấp
16g A giao, 30g rau sam, 16g hà thủ ô, 12g bạch chỉ, sắc lấy nước uống ngày 1 thang.
20. Chống cảm nắng, say nắng
Rau sam tươi rửa sạch, luộc hoặc nấu canh uống hằng ngày.
21. Chữa lành vết thương
Dùng lá tươi Mã xỉ hiện đắp vào vết thương, giúp vết thương nhanh hồi phục hơn.
Cách làm như sau: lấy lá rau sam tươi giã nhỏ đắp vào vết thương và đắp liên tục 7 ngày,ngày thay 1 lần.
22. Diệt khuẩn
Chất P.Oleracea trong rau sam có tác dụng diệt các vi khuẩn gây bệnh lỵ, thương hàn, tụ cầu vàng và các loại nấm.
Dùng rau mã xỉ hiện rửa sạch, cho muối vào giã lấy nước uống hằng ngày hoặc có thể dùng rau sam nấu ăn hằng ngày vừa ngon vừa hiệu quả.
23. Ngăn ngừa lão hóa, làm đẹp da
Các chất chống oxy hóa, acid béo không no, vitamin C và omega trong rau sam có tác dụng chống lão hóa hiệu quả.
Cách sử dụng rất đơn giản là dùng nước ép rau sam uống hằng ngày hoặc ăn nhiều như thực phẩm trong bữa ăn.
24. Kích thích tử cung co thắt
Chiết xuất P.oleracea có khả năng kích thích tử cung co thắt đối với trường hợp sinh muộn hoặc sau sinh đẩy sản dịch ra ngoài.
Tuy nhiên người có tiền sử sinh non thì tuyệt đối không được sử dụng bài thuốc này
25. Chữa bệnh tiểu đường
Luộc 25g rau sam trong 4 lít nước, để sôi 30 phút, sau đó gạn lấy nước uống thay nước.
Dùng trong 30 ngày rồi ngưng 1 tuần trước khi dùng tiếp
26. Hỗ trợ bệnh nhân Goute
Tác dụng chống viêm và thải acid uric ra khỏi cơ thể theo đường tiểu chính là lý do để sử dụng rau sam trong điều trị bệnh goute.
Luộc chín rau sam khoảng 20 phút rồi dùng nước luộc uống thay nước lọc hằng ngày, kết hợp với thuốc điều trị goute theo đơn của bác sĩ chuyên khoa
27. Tốt cho tim mạch
Với hàm lượng omega-3 dồi dào và kali có trong rau sam giúp điều hòa lượng cholesterol ổn định, tăng sức bền của thành mạch và duy trì huyết áp ổn định.
Đun sôi rau sam tươi, lấy nước uống trong 1 tuần hoặc nấu canh/xào rau sam với thịt và sử dụng trong các bữa ăn chính hằng ngày
28. Giải nhiệt, thanh lọc cơ thể
Mùa hè là thời điểm rau sam phát triển nhất và sẵn có nhất ở nước ta, dùng rau sam tươi nấu thành nước uống hoặc lấy nước ép rau sam uống giúp giải nhiệt, thanh lọc cơ thể rất tốt.
29. Trị tiểu ra máu, tiểu rắt
Khi đi tiểu bị khó chịu, rát hoặc ra máu, dùng 100g rau sam tươi và 50g rau dền cơm mang rửa sạch, thái nhỏ nấu canh chia làm 3 lần ăn trong ngày.
Ăn liên tục từ 5-8 ngày sẽ giảm được tình trạng tiểu rắt, buốt và ra máu.
30. Giảm cholesterol trong máu, ngăn ngừa xơ vữa động mạch
Lấy một ít rau sam tươi và 3 lát gừng nấu canh hoặc luộc ăn cả nước và xác.
Một đợt điều trị dùng món này kéo dài từ 5-7 ngày.
31. Khả năng chống viêm
Tác dụng chống viêm của rau sam là nhờ thành phần chất nhầy, các khoáng chất và Omega 3.
Giúp giảm đau, giảm cảm giác khó chịu, nhất là tại đường tiêu hóa và đường tiết niệu.
Những lưu ý khi sử dụng rau sam
Những người không thích hợp sử dụng loại rau này là: Phụ nữ có thai, người có các bệnh như đi tiểu lỏng, thể tạng hư hàn, người bị bệnh về thận.
Những người thường xuyên đi tiêu lỏng, thể tạng hư hàn nếu ăn rau sam cần kết hợp với các thuốc có vị ấm, cay để tránh làm trệ tỳ.